پزشکی هسته ای عبارتست از کلیه اقدامات تخصصی، تشخیصی و درمانی در دو حیطه بالینی و پاراکلینیکی که در آن از چشمه های باز مواد رادیواکتیو استفاده می شود. خدمات پزشکی هسته ای از فن‌آوری‌های ایمن ، بدون درد و ارزشمند برای تصویر برداری از بدن و درمان بیماریها استفاده می کند . تصویر برداری پزشکی کاری منحصر به فرد است زیرا اطلاعات جامعی از ساختمان و عملکرد بدن در اختیار پزشکان قرار می دهد ،این پدیده روش خوبی جهت جمع آوری آندسته از اطلاعات پزشکی است که نیازمند عمل جراحی و یا مستلزم آزمایشات تشخیصی پر هزینه می باشد و یا اصلاًاز طریق دیگری قابل دسترسی نسیت. فرایند تصویر برداری پزشکی هسته ای غالباً ناهنجاریها را درهمان مراحل اولیه خیلی زودتر ازاینکه عوارض بیماری توسط سایرآزمایشات پیشرفته قابل تشخیص باشد دربدن فرد تشخیص می دهد. مقدارتشعشع وارد شده در فرایند تصویربرداری هسته ای کمتر از میزانی است که دررادیولوژی تشخیصی بکارمی رود و این میزان اشعه دریافتی درحد دوز مجاز می باشد . تردیدی نیست که وظیفه اصلی پزشک، تشخیص و نتیجتا درمان بیماریهاست. تشخیص و درمان هر دو مهم هستند چرا که درمان صحیح تنها بعد از تشخیص صحیح امکان‌پذیر است. ترقیات روزافزون علم پزشکی و توسعه شگرف تکنولوژی به پیدایش راه‌حل‌های جدید تشخیصی و درمانی منجر شده است که یکی از آنها دانش نوپای پزشکی هسته‌ای است، دانشی که هم در عرصه تشخیص و هم درمان تحولاتی بپا نموده است. امروزه با بهره‌گیری از ردیاب‌های رادیواکتیو، بسیاری از بیماریها را میتوان با دقتی بالا و سهولت زیاد (حداکثر به وسیله یک تزریق ساده داخل وریدی) در ابتداییترین مراحل کشف کرد. تشخیص سریع انفارکتوس‌های مغزی یا قلبی، آمبولی ریوی و عفونت استخوان که از اورژانس‌های پزشکی بشمار میروند از جمله این موارد می باشند. با کمک رادیوایزوتوپ‌ها میتوان محل خونریزیهای حاد داخلی را با دقت نیم میلیلیتر در دقیقه شناسایی کرد. سطح خونی بعضی مواد یا دارو‌ها را با دقت در حد پیکوگرم تعیین نمود و یا در بعضی بیماران دارای مشکلات قلبی و آزمایش‌های به ظاهر طبیعی میزان احتمال وقوع آنفارکتوس قلب و حتی محل آن را پیش‌بینی کرده وامکان درمان بموقع آنان را فراهم آورد. در حال حاضر یکی از روش‌های سودمند تصویربرداری در پزشکی را تکنیک‌های پزشکی هسته‌ای تشکیل می دهند. در این گونه آزمایش‌ها ابتدا مقدار اندکی از یک ماده رادیواکتیو بیخطر (دارای حداقل انرژی و نیمه عمر کوتاه) برای بیمار تجویز شده و سپس طرح عضو یا سیستم خاصی از بدن تهیه می شود. طرح یا تصویر بدست آمده علاوه بر نمایش آناتومی، بیشتر ناظر بر عملکرد و فیزیولوژی عضو مربوطه است که با کمک تجهیزات پیشرفته، درصد عملکرد را نیز می شود، محاسبه کرد. همچنین با استفاده از تکنیک توموگرافی، عضو مربوطه را در زوایا و در سطوح مختلف فضایی بدقت میتوان مورد ارزیابی قرار داد.
لیست خدمات تشخیصی و درمانی
Cardiac System
Gated SPECT Rest / Stress Myocardial Perfusion Scintigraphy with 99mTc-MIBI
TNG-Rest / Stress ECG-Gated Myocardial Perfusion Scintigraphy and viability assessment with 99mTc-MIBI
Rest / Stress Myocardial Perfusion Scintigraphy with 99mTc-MIBI
ECG-Gated Cardiac Blood Pool Scintigraphy with 99mTc-Pertechnetate labeled autologous RBCs
First Pass Scintigraphy with 99mTc-Pertechnetate
SPECT Rest Myocardial Perfusion Scintigraphy with 99mTc-Pyrophosphate in the acute MI
Musculoskeletal System
Standard Whole Body Bone Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-MDP
Three Phase Bone Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-MDP
Endocrine System
Thyroid Scintigraphy with 99mTC-Pertechnetate or 131I-NaI
Parathyroid Scintigraphy -/+ SPECT with 99m Tc-Sesta-MIBI
Dacryoscintigraphy with 99mTC-Pertechnetate
Mucociliary Transport Test (MCT) with 99mTc-MAA
Gastrointestinal System
GI-Bleeding Scintigraphy with99m Tc-Pertechnetate labeled autologous RBCs or 99mTc99m Tc-Pertechnetate-Sulfur Colloid
Hemangioma Scintigraphy with99m Tc-Pertechnetate labeled autologous RBCs
Splenic tissue Scintigraphy with99m Tc-Pertechnetate labeled autologous heat-denatured RBCs
Meckel’s Scintigraphy with 99m Tc-pertechnetate
Gastric Emptying and Motility Study with 99m Tc-Sulfur Colloid
Gastroesophageal Reflux Scintigraphy with 99m Tc-Sulfur Colloid
Esophageal Transit Study with 99m Tc-Sulfur Colloid
Biliary Tract Scintigraphy with 99m Tc-HIDA or 99m Tc-BRIDA
Liver-Spleen Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-Sulfur Colloid or 99mTc-PHYTATE
Salivary Gland Scintigraphy with 99m Tc-Pertechnetate
Helicobacter pylori Urea Breath Test (UBiT) with 14C-Urea
Genitourinary System
Dynamic Renal Scintigraphy and Lasix Renogram with 99m Tc-DTPA or 99m Tc-EC
Static Renal Scintigraphy with 99m Tc-DMSA
Direct RadioNuclide Cystography (DRNC) with 99mTc-Pertechnetate
Indirect Radionuclide Cystography (IRC) with 99m Tc-DTPA
Three-Phase Testicular Scan with 99mTc-Pertechnetate
Infection and Inflammation
Whole body Scintigraphy -/+ SPECT with 67Gallium-Citrate
Three Phase Whole body Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-MDP
Whole Body Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-Labeled antimicrobial peptide-Ubiquicidin (UBI) for differentiation of infection from sterile inflammation
Whole body Scintigraphy with 99mTc-ciprofloxacin for Imaging of Bacterial Infection especially hand and foot
Tumor Imaging
Whole Body Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-MIBI
Scintimammography with 99mTc-MIBI
Whole Body Scintigraphy -/+ SPECT with 131I-NaI
Whole Body Scintigraphy-/+ SPECT with 67Gallium-Citrate
Scintigraphy of prostate and breast tumors with 99mTc-Bombesin
Whole Body Scintigraphy-/+ SPECT with 99mTc-(V)DMSA
Whole Body Scintigraphy -/+ SPECT with 131I-MIBG
Whole Body Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-Octreotide or 99mTc-Octreotate
Lympho- and Sentinelscintigraphy with 99mTc-Colloid, or 99mTc ANTIMONY
Whole Body Scintigraphy -/+ SPECT with 99mTc-MDP
Whole Body Bone Marrow Scintigraphy with 99mTc- Sulfur Colloid
Differentiating hepatic hemangiomas and focal nodular hyperplasia from other liver lesions with 99mTc-Pertechnetate labeled autologous RBCs
Central Nervous System
SPECT Cerebral Perfusion Scintigraphy with 99mTc-HMPAO or 99mTc-ECT
SPECT Diamox Cerebrovascular Reserve Study with 99mTc-HMPAO or 99mTc-ECT
SPECT Dopamine Transporter Imaging Using 99mTc-TRODAT in Parkinson’s Disease
Brain Death Study with 99m Tc-DTPA
Cisternogram with 99m Tc-DTPA
CSF Leak with 99m Tc-DTPA
Pulmonary System
SPECT V/Q Scintigraphy with 99mTc-DTPA aerosol / 99mTc-MAA
Quantitative Perfusion Scan with 99mTc-MAA
Shunt Study with 99mTc-MAA
Radionuclide Therapy
Differentiated Thyroid Cancer Therapy with 131I-NaI
Hyperthyroidism Therapy with 131I-NaI
Treatment of neuroendocrine tumors with 131 I-MIBG, especially, phaeochromocytoma, neuroblastoma, paraganglioma, medullar thyroid carcinoma and carcinoid syndrome
Palliative Cancer Therapy with 153 Samarium –EDTMP, 89Strontium-chloride (Metastron) or 32P-Sodium-Phosphate solution, 177Lu-EDTMP, 186Re-HEDP-Ethidronate ,188Re-HEDP-Ethidronate
Radiosynoviorthesis with 90Yttrium –silicate , 90Yttrium-Hydroxypatite, 90Yttrium-Citrate, 153 Samarium-EDTMP, 32P-Colloidal Chromic Phosphate, 186Rhenium-Sulphide Colloid, 188 Re-Sulfide-Colloid and 169Erbium-Citrate
Radioembolization with 90Yttrium-Microsphers for hepatic metastases
Lutetium-177-PSMA a human prostate-specific membrane antigen (PSMA) as targeting ligand therapy for advanced prostate cancer
Lutetium-177-DOTATATE and Yttrium-90-DOTATATE as peptide receptor radionuclide therapy (PRRT) agents for neuroendocrine tumors