اسکن پاراتیروئید

اطلاعات زمینه ای

یکی از بیماری های خاموش اما آزار دهنده به خصوص در سنین میانسالی، پر کاری پاراتیروئید می باشد که متأسفانه تشخیص صحیح آن اغلب به تأخیر می افتد و بیمار با عوارض جبران ناپذیری دست به گریبان خواهد بود. تشخیص اولیه پر کاری پاراتیروئید با آزمایشات خون صورت می گیرد اما با توجه به اینکه چهار عدد غده پاراتیروئید در جلوی گردن در اطراف غده تیروئید قرار دارند، گاهی یافتن مکان دقیق غده درگیر مشکل می باشد که با انجام اسکن پاراتیروئید، مکان غده درگیر به خوبی شناسایی می شود. هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه عبارت است از افزایش تولید و رها شدن هورمون پاراتیروئید که سبب افزایش سطح کلسیم سرم و کاهش سطح فسفاتهای معدنی می شود. بیمار بدون علامت، غالبا از طریق غربالگریطی بررسی آزمایشات شیمی خون با روش اتوماتیک  شناخته می شود. علت هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه در اکثر موارد (۸۵%-۸۰%)، آدنوم پرکار منفرد یا متعدد می باشد. هیپرپلازی چند یا همه غدد پاراتیروئید در ۱۵%-۱۲% موارد و کارسینوم پاراتیروئید فقط در ۳%-۱% موارد هیپرپاراتیروئیدیسم اتفاق می افتد. به طور کلی از نظر سنتی گرافی می توان پاراتیروئید بزرگتر از mg 500 را تشخیص داد. اخیرا پرتوداروی ‌Tc-99m sestamibi، تشخیص غدد هیپرپلاستیک را میسر نموده است، اگرچه در مقایسه با تشخیص آدنوم، حساسیت آن کمتر می باشد.

فرآیند معمول انجام اسکن

برای انجام این اسکن ابتدا رادیو دارو به صورت وریدی تزریق می شود و در فواصل ۲۰ دقیقه، ۲ ساعت و گاهی ۴ ساعت از جلوی گردن و قفسه سینه بیمار تصویربرداری انجام می شود. گاهی لازم است اسکن تیروئید هم برای مقایسه با تصاویر اسکن پاراتیروئید انجام شود. همچنین گاهی به کار بردن روش SPECT برای افزایش دقت تشخیص ضرورت پیدا می کند.

 

کاربردهای شایع

الف) تعیین موقعیت بافت پرکار پاراتیروئید (آدنوم یا هیپرپلازی) در هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه. قبل از عمل جراحی می توان با پیدا کردن ضایعه و در نتیجه کوتاه نمودن زمان عمل به جراح کمک نمود.

ب) تعیین موقعیت بافت پرکار پاراتیروئید (معمولا آدنوم) در بیماران مبتلا به بیماری مزمن و یا عودکننده.  بسیاری از این بیماران سابقه یک یا چند عمل جراحی دارند که از نظر تکنیکی، جراحی مجدد را دشوار می سازد. همچنین در این جمعیت از بیماران، وجود بافت نابجا بسیار شایع است و این اسکن شانس موفقیت جراحی را افزایش می دهد.

 

نحوه اجرا

لف) آمادگی بیمار

آمادگی خاصی لازم نیست. بیمار باید در صورتی که باردار است کارشناس را مطلع نماید

اطلاعات قبل از انجام آزمون

۱- مدرک مربوط به افزایش سطح کلسیم سرم و هورمون پاراتیروئید.

۲- نتیجه معاینه فیزیکی به خصوص لمس گردن.

۳- وجود بیماری تیروئید همراه به خصوص تیروئید ندولار.

۴- تجویز اخیر ترکیبات حاوی ید از جمله در مطالعات رادیوگرافیک (شامل سی تی اسکن، اوروگرافی وریدی) یا هورمون تیروئید، هنگامی که تصویربرداری تیروئید و   تکنیک تفریقی بعد از آن انجام می شود.

۵- نتیجه سی تی اسکن یا اولتراسوند و سایر آزمایشات تشخیصی.