اطلاعات زمینه ای:
اسکن استخوان روشی تشخیصی است که به ارزیابی دقیق وضعیت استخوانها در بیماری های مختلف می پردازد و برای تشخیص علل دردهای استخوانی،عفونتها، تومورها، متاستازهای استخوانی کمک کننده است. برای این اسکن باید رادیو دارو از راه ورید تزریق شود. دو ساعت پس از تزریق ماده رادیو دارو مناسب که در استخوان های سراسر بدن جذب می شود، تصویربرداری از استخوان ها انجام می گیرد. کمترین تغییر در میزان استخوان سازی که در اثر بیماری ها و ضایعات مختلف ایجاد می-شود مانند شکستگی های مخفی، تومورها و عفونت ها، پیش از آنکه در رادیوگرافی نمایان شود توسط اسکن استخوان قابل تشخیص می باشد. معمولاً تصویربرداری در نماهای قدامی و خلفی انجام می شود ولی گاهی ضرورت دارد که از ضایعات مشهود در نواحی خاص، اسکن از زوایای دیگری هم انجام شود و یا از آن ناحیه به روش تصویربرداری توموگرافیک گردد. این اسکن از شایعترین روشهای پزشکی هسته ای است و برای تشخیص وجود ضایعه اولیه در استخوان ویا تشخیص درگیر شدن استخوانها در جریان سایر بیماریها استفاده میشود. با تزریق وریدی مقدار اندکی رادیو دارو که در تمام استخوان های بدن جذب می شود، می توان از سرتاسر اسکلت بدن تصویر گرفت و کلیه اختلالاتی که ممکن است هنوز در رادیوگرافی ساده دیده نشود، مشخص نمود. کاربرد معمول این اسکن بررسی متاستازهای استخوانی، استئومیلیت (عفونت استخوان)، بیماری های التهابی مفاصل، شکستگی های پنهان استخوان، و میزان تأثیر درمان (مانند پرتو درمانی و شیمی درمانی) می باشد. برای انجام آن هیچگونه آمادگی قبلی لازم نیست. پرتوداروی استخوانی از راه یک رگ مناسب تزریق شده و وسپس مدت ۲ تا۴ ساعت زمان باید سپری شود تا دارو جذب استخوانها شود. درطول این مدت به بیمار توصیه میشود که چند لیوان مایعات (آب-چای- آب میوه) بنوشد. سپس تصویر برداری از تمام استخوانهای بدن بعمل می آید . گاهی موارد بسته به درخواست پزشک معالج انجام اسکن فقط از نقطه خاصی از استخوانها می باشد.
نکات قابل توجه قبل از انجام اسکن:
- ۱٫انجام آن در خانم های باردار ممنوع است.
- ۲٫نباید در فاصله زمانی ۲۴ ساعت قبل از انجام اسکن استخوان ،مواد حاجب رادیولوژی دریافت کنید.
- ۳٫لباس راحت بپوشید به گونه ای که راحت خارج شود.
- ۴٫اگر اسکن برای کودک شما انجام می شود می توانید کودک خود را تا اتاق اسکن همراهی کنید و بهتراست وسایل موردعلاقه کودک را با خود بیاورید.
- ۵٫لازم نیست روز اسکن ناشتا باشید.
- ۶٫تمامی مدارک پزشکی، تصاویر و گزارش بررسی های مربوط به خود را همراه داشته باشید.
- ۷٫از آوردن همراه بیش از یک نفر در روز اسکن خودداری نمایید. از به همراه داشتن بانوان باردار و کودکان در روز اسکن خودداری کنید.
مراحل انجام کار:
پس از تزریق وریدی رادیو دارو از بیمار خواسته می شود ۲-۳ ساعت بعد، برای انجام اسکن مراجعه نماید. همچنین از او خواسته می شود تا مقدار زیادی مایعات مصرف کند که این امر در دفع رادیو داروی اضافی که بر روی استخوان ها جذب نشده، اهمیت زیادی دارد. قبل از تصویربرداری از بیمار خواسته می شود که مثانه خود را خالی کرده و همچنین اشیای فلزی مانند سکه، کلید و سگک کمربند را از خود جدا کند. سپس بر روی تخت دراز کشیده، تصویربرداری از سر تا پا هم در نمای قدامی و هم در نمای خلفی انجام می شود. ممکن است کارشناس بخواهد از نماهای دیگری نیز تصویربرداری کند که جهت تهیه گزارش کامل برای پزشک ضرورت دارد. فرآیند تصویربرداری حدود ۲۰-۴۰ دقیقه زمان می برد.
- ۱٫در روز و زمان تعیین شده به پذیرش مراجعه کنید و پس دریافت قبض فرم مخصوص اسکن را دریافت نمایید.
- ۲٫سپس در سالن انتظار منتظر بمانید تا نام شما برای حضور در اتاق تزریق اعلام گردد.
- ۳٫پس از تزریق رادیو دارو مقدار کافی آب بنوشید و مثانه خود را خالی کنید به گونه ای که لباس خود را آلوده نکنید.
- ۴٫به مدت ۳ ساعت در اتاق مخصوص تزریق شدگان منتظر بمانید تا نام شما اعلام شود.
- ۵٫پس از اعلام نام اسکن شما انجام شود. قبل از انجام اسکن مثانه خود را خالی کنید.
۶- بیمار باید مایعات بنوشد و از پوشیدن لباس هایی که قطعات فلزی دارد، اجتناب کند. در صورتی که فرد باردار است و یا تحت درمان قرار دارد باید کارشناس را مطلع نماید.
اسکن استخوان در بیماران زیر کمک کننده می باشد:
تشخیص و پیگیری متاستاز استخوانی
وجود یا عدم وجود شکستگی
ارزیابی علت درد پشت و یا درد استخوانی غیر قابل توجیه
ارزیابی اهمیت ضایعه استخوانی مشاهده شده در گرافی ساده
تشخیص نکروز آواسکولر
تعیین علت درد در محل پروتز مفصلی
ارزیابی زنده بودن نسج استخوانی پیوندی
بررسی علت تأخیر جوش خوردگی در محل شکستگی
تشخیص و پیگیرسی میزان فعالیت بیماری پاژه استخوان
تشخیص مراحل مختلف Reflex Sympathic Dystrophy
ارزیابی بلوغ استخوان سازی هتروتوپیک جهت تصمیم گیری برای جراحی پیگیری میزان فعالیت تومور استخوانی و نسج نرمی بعد از شیمی درمانی بوسیله رادیو داروهائی مانند Tc-99m MIBIیا تالیوم۲۰۱
اسکن استخوان در ترومای شغلی و بویژه ترومای ورزشکاران نیز کمک کننده می باشد:
Biomechanical Stress Lesions, Avascular Necrosis, Bone Bruise, Stress Fracture, Tendonitis Strains, Myositis, Bursitis, Avulsion Fracture, Navicular Stress Fracture, Calcaneal Stress Fracture, Metatarsal Stress Fracture, Stubbing Injuries to the Hallux, Os Trigonum Syndromes, Tibiotalar Impingement Syndrome, Achilles Tendonitis, Plantar Fasciitis, Osteochondral Fracture of the Talar Dome, Lisfarnce Fracture, Cuneiform and First Metatarsal Base Stress Fracture, Reflex Sympathetic Dystrophy, Tibial Stress Fracture, Fibular Stress Fracture, Shin Splints, Periostitis, Myositis Ossifiicans, Interosseous Membrane Hemorrhage, Quadriceps Mechanism Injury, Anterior Knee Pain, Painful Bipartite Patella, Stress Fracture of the Femoral Shaft, Adductor Avulsion Fracture, Soft- tissue Injury, Pubic Symphysitis, Avulsion Injuries, Epiphyseal and Physeal Injuries, Stress Fracture of the Femoral Neck