اطلاعات زمینه ای
بیمارانیکه به دنبال بی حرکتی دچار التهاب سیاهرگ های پا میشوند (ترومبوفلبیت) ویا افرادی که تحت عمل جراحی برروی لگن یا شکم قرار میکیرند مستعد لخته شدن خون در ریه ها هستند که آمبولی ریه نامیده میشود و باید بلافاصله تشخیص داده شده و تحت درمان قرارگیرد. تشخیص آمبولی ریه با استفاده از این اسکن است. برای انجام این اسکن آمادگی خاصی لازم نیست. بیمار زیر دستگاه خوابیده و بعد از تزریق پرتو دارو اسکن در نماهای مختلف به عمل می آید.
این اسکن جهت بررسی خونرسانی نسج ریه بکار می رود. هر عاملی که باعث کاهش خونرسانی نسج ریه شود، به صورت نقص پرفیوژن در اسکن مشاهده خواهد شد. از شایع ترین کاربردهای آن اثبات یا رد آمبولی ریه در بیمارانی می باشد که به دنبال اعمال جراحی، دچار علائم حاد تنفسی می شوند. معمولاً اسکن پرفیوژن ریه در این موارد به همراه اسکن ونتیلاسیون ریه انجام می شود ولی در اغلب مراکز به دلیل موجود نبودن رادیو داروی مناسب برای اسکن ونتیلاسیون ریه، اسکن پرفیوژن به تنهایی و مقایسه آن با رادیوگرافی ساده ریه از دقت تشخیصی قابل قبولی برخوردار می باشد. کاربرد دیگر آن بررسی کمّی میزان پرفیوژن هر یک از لوب ها و یا سگمان های ریه می باشد که قبل از عمل جراحی برداشتن قسمتی از ریه، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. این اسکن نیاز به آمادگی خاصی ندارد و تصویربرداری بلافاصله بعد از تزریق انجام می شود.
قبل از انجام اسکن ریه لازم است رادیوگرافی قفسه سینه و تستهای انعقاد خونی (بویژه (D-Dimerانجام شود. ترجیح دارد که رادیوگرافی معمول ریه را در نمای خلفی- قدامی (PA) و نیمرخ گرفت. فقط در صورتیکه بیمار نتواند وضعیت معمول رادیوگرافی قفسه سینه را تحمل کند، رادیوگرافی پرتابل قدامی- خلفی (AP) قفسه سینه قابل قبول است. در صورتیکه علائم و نشانه های بیمار تغییری نکند، انجام رادیوگرافی قفسه سینه در فاصله یک روز از اسکن کفایت می کند. در بیمارانی که نشانه و علائم متغیر می باشد، یک رادیوگرافی بسیار جدید (ترجیحا در فاصله یک ساعت) ضرورت دارد.
نحوه و ترتیب تصویربرداری
قبل از اینکه پرتوداروی پرفوزیون ریه را به صورت وریدی تجویز نمود، باید به بیمار باید تذکر داد سرفه کند و چند نفس عمیق بکشد. بیمار باید در حین تزریق در وضعیت طاقباز و در مواردی که تنگی نفس دارد، در حد امکان نزدیک به طاقباز باشد. پس از تزریق وریدی رادیو داروی مناسب در حالی که بیمار بر روی تخت دراز کشیده، تصاویر از زوایای مختلف از ناحیه قفسه سینه جهت بررسی نحوه توزیع رادیو دارو در ریه ها، گرفته می شود. اسکن پرفیوژن ریه حدود ۱۵-۲۰ دقیقه طول خواهد کشید.
الف) سنتی گرافی ونتیلاسیون با آئروسل ( DTPA m99-(Tc یک آزمون تصویربرداری تشخیصی است که توزیع آئروسل رادیواکتیو استنشاقی را در ریه ها ثبت می کند. آئروسل با یک دهنی و با بینی بسته تجویز شده و بیمار تنفس جاری (tidal) را انجام می دهد.
ب) سنتی گرافی پرفوزیون ریوی MAA) m99-Tc) یک آزمون تصویربرداری تشخیصی است که توزیع جریان خون شریان ریوی را پس از تزریق وریدی رادیودارو ثبت می کند. بعد از سرفه کردن بیمار و چند نفس عمیق، MAA m99- Tc را به آهستگی در عرض ۵ سیکل تنفسی تزریق نمود در حالیکه بیمار در حالت طاقباز قرار دارد.
ت) سنتی گرافی ریه برای آمبولی ریه یک آزمون تصویربرداری تشخیصی است که پرفوزیون ریوی را ارزیابی می کند و معمولا شامل سنتی گرافی ونتیلاسیون نیز می باشد.
کاربردهای شایع
الف) شایعترین کاربرد سنتی گرافی ریه، تعیین احتمال آمبولی ریه است.
ب) کاربرد کم اهمیت تر آن (مانند ارزیابی پیوند ریه، ارزیابی قبل از عمل، ارزیابی شانت راست به چپ).
آمادگی بیمار
جهت انجام اسکن آمادگی خاصی لازم نیست. ولی چون مقایسه اسکن با رادیوگرافی ریه ها ضروری است، بهتر است بیمار رادیوگرافی جدید خود را همراه داشته باشد.
اطلاعات زمینه ای
حدود نصف موارد دیورتیکل مکل مخاط معدی دارد. علت خونریزیزخم مخاط انتهای رودهء کوچک در نتیجه ترشح اسید می باشد. m99-Tc پرتکنتات به طور فعال در مخاط معدی تجمع می یابد و روش انتخابی برای تشخیص مخاط معدی اکتوپیک در دیورتیکل مکل است. دیورتیکول مکل شایع ترین نقص مادرزادی دستگاه گوارش می باشد. محل آن اغلب در ۸۰-۵۰ سانتی متری دریچه ایلئوسکال روده کوچک می باشد. دیورتیکول مکل معمولاً علامتی ندارد. ۱ تا ۴ درصد کودکانی که دارای این نقص مادرزادی هستند دچار عوارض میشوند. شکل شایع تظاهر بالینی دیورتیکول مکل انسداد روده و پیچ خوردگی روده است. یکی از علل خونریزی های گوارشی و دردهای شکمی به خصوص در سنین کودکی می باشد. این بیماری به دلیل وجود بافت های نابجای معده در قسمتی از روده کوچک است که با ترشح اسید، باعث ایجاد زخم در روده کوچک و خونریزی آن می شود. با انجام اسکن مکل، تشخیص این بیماری به سادگی امکان پذیر است. با انجام این اسکن می توان بافت معده نابجا را در روده کوچک مشاهده نمود که با برداشتن این بافت، بیماری درمان خواهد شد. جهت انجام این اسکن، نیاز به ناشتایی ۴-۱۲ ساعته می باشد و توصیه می شود که از ۳ روز قبل از انجام اسکن، بیمار قرص سایمترین مصرف کند که باعث افزایش دقت تشخیصی اسکن می شود. تصویربرداری همزمان با تزریق انجام گرفته و حدود ۱ ساعت زمان می برد.
کاربردهای شایع
در مواردی که منشا خونریزی گوارشی بدون علت است، اسکن دیورتیکل مکل برای تعیین مخاط معدی اکتوپیک در دیورتیکل مکل انجام می شود. خونریزی دیورتیکل مکل معمولا در خردسالان اتفاق می افتد. در بیمارانی که خونریزی فعال ندارند، باید از اسکن مکل استفاده کرد. حتی در خردسالان هم بهتر است خونریزی فعال با سنتی گرافی RBC نشاندار بررسی شود. گزارش شده است که تجویز پنتاگاسترین، بلوک کننده H2 هیستامینی یا گلوکاگون، حساسیت اسکن مکل را افزایش می دهد. توصیه نمی شود که بلوک کننده H2 و پنتاگاسترین را به صورت ترکیب تجویز نمود، زیرا مهارکننده H2 اثر ضد پنتاگاسترین دارد.
مراحل انجام اسکن :
بعد از دستورات آمادگی که از ۲ روز قبل به بیمار داده میشود برای انجام اسکن بیمار روی تخت دراز میکشد. بلافاصله بعد از تزریق رادیودارو ، تصویربرداری دینامیک شروع می شود. تصویربرداری ۳۰ الی ۶۰ دقیقه ادامه پیدا می کند.
مدت زمان اسکن
کل زمان اسکن از ابتدای ورود به مرکز تا پایان اسکن حدود ۱ الی ۲ ساعت می باشد.
جهت بررسی علت خونریزی و درد شکم اطفال انجام می شود . داروی مورد استفاده تکنیسیم پرتکنتات می باشد و نیاز به حداقل دو روز آمادگی دارویی قبل از انجام اسکن و تزریق داروی بتاگلو کاگون نیم قبل از تزریق رادیو دارو می باشد.