اطلاعات زمینه ای
یکی از بیماری های خاموش اما آزار دهنده به خصوص در سنین میانسالی، پر کاری پاراتیروئید می باشد که متأسفانه تشخیص صحیح آن اغلب به تأخیر می افتد و بیمار با عوارض جبران ناپذیری دست به گریبان خواهد بود. تشخیص اولیه پر کاری پاراتیروئید با آزمایشات خون صورت می گیرد اما با توجه به اینکه چهار عدد غده پاراتیروئید در جلوی گردن در اطراف غده تیروئید قرار دارند، گاهی یافتن مکان دقیق غده درگیر مشکل می باشد که با انجام اسکن پاراتیروئید، مکان غده درگیر به خوبی شناسایی می شود. هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه عبارت است از افزایش تولید و رها شدن هورمون پاراتیروئید که سبب افزایش سطح کلسیم سرم و کاهش سطح فسفاتهای معدنی می شود. بیمار بدون علامت، غالبا از طریق غربالگریطی بررسی آزمایشات شیمی خون با روش اتوماتیک شناخته می شود. علت هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه در اکثر موارد (۸۵%-۸۰%)، آدنوم پرکار منفرد یا متعدد می باشد. هیپرپلازی چند یا همه غدد پاراتیروئید در ۱۵%-۱۲% موارد و کارسینوم پاراتیروئید فقط در ۳%-۱% موارد هیپرپاراتیروئیدیسم اتفاق می افتد. به طور کلی از نظر سنتی گرافی می توان پاراتیروئید بزرگتر از mg 500 را تشخیص داد. اخیرا پرتوداروی Tc-99m sestamibi، تشخیص غدد هیپرپلاستیک را میسر نموده است، اگرچه در مقایسه با تشخیص آدنوم، حساسیت آن کمتر می باشد.
فرآیند معمول انجام اسکن
برای انجام این اسکن ابتدا رادیو دارو به صورت وریدی تز
اطلاعات زمینه ای تعیین جذب تیروئید عبارت است از اندازه گیری درصد مقدار دوز تجویزی ید رادیواکتیو که در تیروئید تجمع می یابد و در زمانهای انتخابی بعد از مصرف آن انجام می شود. همچنین با استفاده از Tc-99m پرتکنتات که به صورت وریدی تجویز می شود، جذب تیروئید را می توان با یک دوربین گاما تعیین کرد. در این آزمایش، افزایش هورمون تیروئید به علت پرکاری غده تیروئید و یا به دلایل دیگر مشخص می شود.
کاربردهای شایع الف) کمک به تعیین مقدار ۱۳۱-I که برای درمان هیپرتیروئیدیسم ناشی از بیماری Grave’s یا گواتر ندولار سمی به بیماران تجویز می شود. جذب را باید در زمان نزدیک به درمان انجام داد. ب) افتراق تیروئیدیت تحت حاد یا بدون درد و هیپرتیروئیدیسم ساختگی (factitious) از بیماری Grave’s و سایر اشکال هیپرتیروئیدیسم. پ) کمک به تشخیص و تائید تشخیص هیپرتیروئیدیسم. ت) اندازه گیری جذب در تشخیص هیپوتیروئیدیسم، ارزش محدودی دارد.
نحوه اجرا الف) آمادگی بیمار ۱- اجتناب از مواد مداخله گر تجمع ید رادیواکتیو در تیروئید تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. مانند: الف) داروهایی شامل هورمون تیروئید و عوامل ضد تیروئیدی که بر محور هیپوفیز-تیروئید اثر می گذارند. ب) غذای حاوی ید (مانند خرچنگ) و داروهای یددار (مانند کنتراست یددار، آمیودارون، بتادین) اندازه گیری جذب را باید برای مدت زمان کافی و تا حذف تاثیر این مواد مداخله گر به تاخیر انداخت. گاهی اوقات ۱۰-۳
اطلاعات زمینه ای تیروئید غده پروانه ای شکل در جلوی گردن است که وظیفه ساخت و ترشح هورمونهای تیروئید به نامهای T3 و T4را به عهده دارد. این هورمونها برروی عملکرد صحیح بسیاری اعضای بدن تاثیر دارند. بزرگ شدن غده تیروئید را گواتر می نامند که ممکن است ساده- سمی یا گره ای باشد. گره ها ممکن است یکی یا متعدد باشند. اکثر آنها خوش خیم بوده و تعدادی نیز بدخیم هستند. این اسکن جهت بررسی انواع اختلالات غده تیروئید انجام می گیرد. که در عرض ۳۰-۱۵ دقیقه بعد از تزریق وریدی m 99-Tc پرتکنتات یا ۲۴-۳ ساعت بعد از تجویز خوراکی ید رادیواکتیو به دست می آید. از طریق تصاویر بدست آمده می توان اندازه غده تیروئید، میزان برداشت آن در مقایسه با غدد بزاقی، بررسی گره های تیروئیدی و اختلالات عملکرد آن را ارزیابی نمود. مصرف برخی داروها مانند لوتیروکسین، لیوتیرونین و متی مازول می تواند بر روی اسکن تأثیر بگذارد لذا در صورت نیاز و با تشخیص پزشک، ممکن است نیاز به قطع این داروها باشد. با توجه به نمای اسکن، می توان بین گره های تیروئیدی پر کار (Hot) و یا کم کار (Cold) که نیاز به درمان های متفاوتی دارند، افتراق قایل شد. بررسی توده های گردنی با گسترش به قفسه سینه از دیگر کاربردهای عمده اسکن تیروئید با یُد ۱۳۱ است. در این روش، ۲۴ ساعت پس از تجویز مقادیر بسیار اندک یُد ۱۳۱، تصویربرداری از منطقه گردن و قفسه سینه انجام می شود و می توان بافت تیروئیدی گسترش یافته در قفسه سینه را تشخیص داد .دانستن نتیجه سونوگرافی نیز به تایید تشخیص کمک می کند.